Problem jest głębszy i obszerniejszy. Dotyczy sposobów świadomego zamazania, zniszczenia, pewnej przeszłości kulturalnej jako niebezpiecznej i stworzenia na jej miejsce nie kultury nowej, bo to zawsze jest kłopotliwe, lecz powrócenia do przeszłości jeszcze dawniejszej. To jest problem każdej restauracji czy, w terminologii obecnej, reakcyj- ności. Najbardziej charakterystyczne dla restauracji Ludwika XVIII było nie usunięcie śladów Napoleona, lecz powrót do tradycji wieku zeszłego, wielkiego brata, Ludwika XVI. Wynikało to także z faktu, że nowy ustrój nie miał własnej świetności ani historii, że Francja w jego okresie przestała Europie imponować; że. ośrodek myśli, gospodarki polityki przeniósł się do Wiednia, do Anglii.
